Na czym polega terapia systemowa?
Ojcem terapii systemowej jest Bertalanffy, który w latach czterdziestych opracował Ogólną Teorię Systemów. Jednostka w tymże nurcie rozumiana jest, jako nierozłączna część systemu, w którym funkcjonuje na co dzień i stanowi z nim spójną całość. Takim systemem jest przede wszystkim rodzina, ale z terapii systemowej często korzystają też małżeństwa oraz pary. Terapia systemowa nie skupia się zatem na autonomicznie funkcjonującej jednostce, ale na całym systemie, w którym ta jednostka żyje. Psychoterapia systemowa ma na celu wyjaśnienie zależności cyrkularnych (a nie linearnych) w systemie rodzinnym lub małżeńskim oraz dążenie do oczekiwanych przez jego członków zmian. Pojęcie zależności cyrkularnej polega na założeniu, że zmiana w jednej części systemu wywołuje zmiany w całym systemie i na odwrót. Każde pojawiające się w rodzinie lub małżeństwie zjawisko wpływa na pojawienie się kolejnych następujących po sobie zmian w systemie. Prościej mówiąc, relacje w rodzinie lub parze można ująć w postaci koła, gdzie każda z osób wywiera wpływ na wszystkich członków systemu i vice versa. Zależność linearna natomiast zakłada prosty ciąg przyczynowo skutkowy. Celem psychoterapii systemowej nie jest znalezienie winowajcy problemów zaistniałych w systemie, ale obserwacja relacji pomiędzy jego członkami i zrozumienie ich przyczyny. Świadomość obecności pewnych zachowań, mechanizmów i zależności funkcjonujących w rodzinie lub parze może znacząco wpłynąć na chęć podjęcia działań zmierzających do ich zmiany i tym samym polepszenia sytuacji i jakości życia członków systemu.
Dla kogo terapia systemowa?
Z terapii systemowej mogą skorzystać:
- Całe rodziny z dziećmi
- Małżeństwa z dziećmi
- Małżeństwa bez dzieci
- Pary
Terapia systemowa rodzin
Terapia systemowa zakłada, że problem jednostki dotyczy całej rodziny, zatem zmiana w tejże jednostce wymaga zmiany w całym systemie, czyli w każdym z jego członków. Problem dziecka będzie rozwiązany znacznie efektywniej, jeżeli w gabinecie psychoterapeuty pojawi się cała jego rodzina. Omówienie problemu z wielu różnych punktów widzenia pozwala na zajęcie się trudnościami w sposób kompleksowy i skuteczny. Także problemy jednego z rodziców mogą być odbierane inaczej przez dzieci, niż przez współmałżonka. W toku terapii terapeuci skupiają się na wyjaśnieniu ról i zależności pomiędzy członkami rodziny, wzorcami zachowań wyniesionymi przez małżonków z rodzin pochodzenia oraz funkcjonującymi w danej rodzinie mitami. Zrozumienie tych czynników może znacząco wpływać na wnoszenie do systemu pozytywnych zmian, zmierzających do pokonania zaistniałego kryzysu. Często określone trudności w relacjach rodzinnych są wynikiem przekazywanych z pokolenia na pokolenie schematów zachowań oraz mitów rodzinnych. Terapia systemowa pozwoli rozwiązać zaistniałe trudności, zrozumieć ich przyczyny, wprowadzić do systemu konieczne zmiany oraz zapobiec przekazywaniu tych trudności kolejnym pokoleniom.
Terapia systemowa par
Kryzysy pojawiające się w związku mogą być wynikiem stosowania starych schematów zachowania w dynamicznie zmieniających się potrzebach obojga partnerów. Każdy związek podlega procesowi rozwoju, w toku życia zmieniają się oczekiwania, wartości, potrzeby oraz charakter wzajemnych relacji. Umiejętność dostosowania się do tych zmian jest dość trudna, gdyż wymaga wnikliwej obserwacji reakcji partnera oraz nienagannej komunikacji. Bywa, że stare sposoby rozwiązywania kryzysów nie są skuteczne w stale zmieniającym się systemie- wtedy z pomocą przychodzi psychoterapeuta. Terapia systemowa par pomaga w znalezieniu i zrozumieniu nadrzędnych mechanizmów wpływających na relacje w związku. Duży nacisk kładzie się na zrozumienie roli każdego z partnerów w relacji oraz wzorców wyniesionych z rodzin pochodzenia i ich roli w obecnym związku. W cyklu spotkań z terapeutą pracuje się nad wzajemnym zrozumiem swoich postaw wobec partnera oraz wypracowaniem satysfakcjonujących obie strony rozwiązań, mających na celu pokonanie kryzysu oraz poprawę jakości wspólnego życia.
Terapia systemowa- zastosowanie
Terapia systemowa jest skuteczną formą pomocy w wielu trudnościach i ma zastosowanie w:
- Systemach rodzinnych, małżeńskich i partnerskich
- trudnościach w wychowaniu dzieci
- kryzysach, żałobie
- zaburzeniach osobowości, nastroju, emocji
- zaburzeniach lękowych
- zaburzeniach zachowania oraz ADHD
- zaburzeniach odżywiania (anoreksja, bulimia, otyłość)
- schozofrenii
- uzależnieniach od alkoholu, substancji psychoaktywnych oraz czynnościowych
- zaburzeniach nastroju
Terapia systemowa wady i zalety:
Zalety:
- wysoka skuteczność w rozwiązywaniu kryzysów
- ilość spotkań psychoterapeutycznych uzależniona od rodzaju trudności
- skupienie na całościowym ujęciu rodziny jako systemu (korzyści dla całej rodziny)
- obiektywność terapeutów (terapia zazwyczaj prowadzona jest przez dwóch terapeutów)
- Zdjęcie odpowiedzialności z jednostki za pojawienie się kryzysu
- Wzmocnienie i poprawa relacji w rodzinie
- Zapobieganie przyszłym kryzysom
Wady:
- Konieczność uczestnictwa wszystkich członków rodziny na każdym spotkaniu
- Przeniesienie odpowiedzialności na wszystkich członków rodziny (wyrzuty sumienia)
- Zmiana statusu quo, wyjście ze strefy komfortu